Zatrzymanie prawa jazdy – przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h

Szanowni Państwo,

w związku z nowelizacją Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu karnego, Ustawy Prawo o ruchu drogowym, Kodeksu wykroczeń oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i licznymi pytaniami dotyczącymi zatrzymania dokumentu prawa jazdy przez funkcjonariusza Policji, chciałbym rozwiać Państwa wątpliwości na czterech następujących przykładach, które powinny rozjaśnić nieco sytuację.

Na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a Ustawy prawo o ruchu drogowym (dalej jako p.r.d.) Policjant ma uprawnienie do zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem w przypadku czynu polegającego na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Pokwitowanie takie uprawnia kierującego do kierowania pojazdem w okresie 24 godzin od chwili zatrzymania dokumentu.

Na potrzeby niniejszego wywodu konieczne jest rozróżnienie następujących kwestii:

1. w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy mamy do czynienia z trzema rodzajami postępowań, a to decyzją właściwego starosty w przedmiocie uprawnień do kierowania pojazdami (postępowanie administracyjne), zakazem prowadzenia pojazdów jako środkiem karnym (stosowanym jako środek karny w Kodeksie karnym jak i Kodeksie wykroczeń), prowadzeniem pojazdu bez uprawnień (wykroczenie z Kodeksu wykroczeń) oraz prowadzeniem pojazdu mimo decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami (przestępstwo z Kodeksu karnego).
2. środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów stosowany jest zarówno na gruncie Kodeksu karnego, jak i Kodeksu wykroczeń i tak:

a) Kodeks karny – środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju orzeka się co do zasady na okres od roku do 15 lat liczony, co do zasady, od daty uprawomocnienia się orzeczenia, w którym orzeczono tenże środek.
b) Kodeks wykroczeń – środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju orzeka się co do zasady na okres od 6 miesięcy do 3 lat liczony, co do zasady, od daty uprawomocnienia się orzeczenia, w którym orzeczono tenże środek.

Poniżej przedstawiono cztery możliwe sytuacje związane z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości w terenie zabudowanym powyżej 50 km/h.

1. Popełniamy wykroczenie polegające na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości w terenie zabudowanym powyżej 50 km/h, zostajemy zatrzymani na gorącym uczynku, przyjmujemy mandat, Policjant zatrzymuje dokument prawa jazdy i wydaje pokwitowanie.

Kierujący uprawniony jest do kierowania pojazdem w terminie 24 godzin od wystawienia pokwitowania zatrzymania dokumentu prawa jazdy.

Policja, przekazuje zatrzymane prawo jazdy do starosty, który na mocy art. 102 ust. 1 pkt 4 Ustawy o kierujących pojazdami (dalej jako u.k.p.) wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności (licząc od daty zatrzymania dokumentu prawa jazdy).

W przypadku, gdy osoba, wobec której wydano decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy kieruje pojazdem, starosta wydaję decyzję administracyjną o przedłużeniu tego okresu, na który zatrzymano prawo jazdy do 6 miesięcy, bądź jeżeli decyzja nie została jeszcze wydana to wydaje decyzję administracyjną wskazując zatrzymanie prawa jazdy na okres 6 miesięcy.

W trakcie pierwszego okresu trzech miesięcy, oznaczonego w decyzji administracyjnej starosty, osoba, której zostało zatrzymane prawo jazdy traktowana jest jako osoba niemająca uprawnień do prowadzenia pojazdów, a prowadząc pojazd popełnia wykroczenie z art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń (dalej jako k.w.)W trakcie drugiego okresu przedłużonego (dodatkowe trzy miesiące) osoba ta będzie traktowana jako niestosująca się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami, a prowadząc pojazd popełnia przestępstwo z art. 180a Kodeksu karnego (dalej jako k.k.).

Trzeba pamiętać, iż co do zasady, za osobę niemającą uprawnień w rozumieniu tego przepisu uważa się również osobę, której zatrzymano prawo jazdy, w okresie zatrzymania prawa jazdy, jak i po tym okresie, gdy zatrzymanie trwało dłużej niż rok, co wynika z art. 49 ust. 1 pkt 3 lit. b Ustawy o kierujących pojazdami (dalej jako u.k.p.).

W wypadku popełnienia wykroczenia z art. 94 § 1 k.w. kierujący podlega karze grzywny, a nadto Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów (środek karny z Kodeksu wykroczeń).

W przypadku popełnienia przestępstwa z art. 180a k.k. kierujący podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, a nadto Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów (środek karny z Kodeksu karnego)

2. Popełniamy wykroczenie polegające na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości w terenie zabudowanym powyżej 50 km/h, zostajemy zatrzymani na gorącym uczynku, nie przyjmujemy mandatu, Policjant zatrzymuje dokument prawa jazdy i wydaje pokwitowanie.

Kierujący uprawniony jest do kierowania pojazdem w terminie 24 godzin od wystawienia pokwitowania zatrzymania dokumentu prawa jazdy.

!!! UWAGA !!!
Moim zdaniem, z uwagi na pośpiech i niechlujność ustawodawcy, który wprowadził zmiany w zakresie niniejszego wywodu, pomijając fakt niekonstytucyjności zmian, to brak jest możliwości wskazania prawidłowej procedury w przypadku opisanym powyżej dlatego też w praktyce wygląda to tak, iż policjanci, którzy zatrzymują dokument prawa jazdy w przypadku odmowy przyjęcia mandatu wysyłają zatrzymane prawo jazdy do właściwego starosty, który to wszczyna procedurę opisaną w punkcie 1 zakończoną decyzją administracyjną z rygorem natychmiastowej wykonalności. Natomiast moim zdaniem procedura powinna wyglądać następująco: Policja przekazuje zatrzymane prawo jazdy do Sądu właściwego do rozpoznania sprawy (w terminie 7 dni), a Sąd w terminie 14 dni od otrzymania prawa jazdy wydaje postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy. Na postanowienie to służy zażalenie. W przypadku uprawomocnienia się w/w postanowienia, zawiadamia się właściwego starostę o zatrzymaniu prawa jazdy.

I tu powstaje kolejny problem, gdyż podstawą do wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy jest sytuacja, w której zatrzymanie dokumentu przez Policję stanowiło uzasadnione podejrzenie, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu albo uzasadnione podejrzenie, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. W mojej opinii przekroczenie prędkości, nawet o 50 km/h w terenie zabudowanym, wypełnia znamiona wykroczenia z art. 92a k.w. W wypadku popełnienia wykroczenia z art. 92a k.w. kierujący podlega karze grzywny. W przypadku tym brak jest możliwości zastosowania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, więc brak jest podstaw by sąd wydał postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy.

Niestety z uwagi na to, iż nowelizacja w tym zakresie jest nowa, brak jest na chwilę obecną jakichkolwiek orzeczeń w tym zakresie. Jednakże w przypadku zatrzymania prawa jazdy przez Sąd, bez znaczenia jest decyzja administracyjna starosty, gdyż trzeba pamiętać, iż za osobę niemającą uprawnień w rozumieniu art. 94 k.w. uważa się osobę, której zatrzymano prawo jazdy, w okresie zatrzymania prawa jazdy, jak i po tym okresie, gdy zatrzymanie trwało dłużej niż rok, co wynika z art. 49 ust. 1 pkt 3 lit. b u.k.p.

W wypadku popełnienia wykroczenia z art. 94 § 1 k.w. kierujący podlega karze grzywny, a nadto Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów (środek karny z Kodeksu wykroczeń).

Jeżeli sprawa nie zakończyła się prawomocnym rozstrzygnięciem w okresie 3 miesięcy od dnia zatrzymania dokumentu, bądź w okresie 6 miesięcy, w przypadku gdy starosta uprawniony byłby do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 6 miesięcy to dokument prawa jazdy podlega zwrotowi.

Warto zwrócić uwagę, iż okres na jaki zatrzymywane jest prawo jazdy, liczy się od daty faktycznego zatrzymania, a nie wydania orzeczenia, bądź decyzji administracyjnej.

3. Popełniamy wykroczenie polegające na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości w terenie zabudowanym powyżej 50 km/h, zostajemy złapani na gorącym uczynku, przyjmujemy mandat, nie mamy dokumentu prawa jazdy w trakcie kontroli.

Kierujący pojazdem swym zachowaniem wypełnia znamiona dwóch wykroczeń, a to przekroczenie prędkości – art. 92a k.w. oraz prowadzenie pojazdu bez dokumentów – art. 95 k.w.

W wypadku popełnienia wykroczenia z art. 92a k.w. kierujący podlega karze grzywny, a w przypadku popełnienia wykroczenia z art. 95 k.w. podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Policja przekazuje informację, o ukaraniu mandatem karnym sprawcy wykroczenia – przekroczenia prędkości o 50 km/h w terenie zabudowanym, staroście, a ten wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, nadając tej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności i wzywając kierującego do zwrotu prawa jazdy (dla ustalenia początku okresu właściwa jest data zwrotu dokumentu do organu właściwego w sprawach wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami).

W przypadku, gdy osoba, wobec której wydano decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy kieruje pojazdem, starosta wydaję decyzję administracyjną o przedłużeniu tego okresu, na który zatrzymano prawo jazdy do 6 miesięcy, bądź jeżeli decyzja nie została jeszcze wydana to wydaje decyzję administracyjną na okres 6 miesięcy.

Wydanie decyzji administracyjnej z rygorem natychmiastowej wykonalności powoduje, iż kierujący traktowany jest jako osoba nie mająca uprawnień do kierowania pojazdami, a prowadząc pojazd popełnia wykroczenie z art. 94 § 1 k.w. w trakcie pierwszego okresu trzymiesięcznego, natomiast w drugim okresie trzech miesięcy osoba ta będzie traktowana jako niestosująca się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami, a prowadząc pojazd popełnia przestępstwo z art. 180a Kodeksu karnego (dalej jako k.k.).

4. Popełniamy wykroczenie polegająca na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości w terenie zabudowanym, powyżej 50 km/h, zostajemy złapani na gorącym uczynku, nie przyjmujemy mandatu, nie mamy dokumentu prawa jazdy w trakcie kontroli.

Kierujący pojazdem swym zachowaniem wypełnia znamiona dwóch wykroczeń, a to przekroczenie prędkości – art. 92a k.w. oraz prowadzenie pojazdu bez dokumentów – art. 95 k.w.

W wypadku popełnienia wykroczenia z art. 92a k.w. kierujący podlega karze grzywny, a w przypadku popełnienia wykroczenia z art. 95 k.w. podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Policja kieruje wniosek o ukaranie do sądu właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia.

W praktyce wygląda to tak, że policjanci informują starostę, o zaistniałym zdarzeniu, a ten wszczyna procedurę administracyjną opisaną w punkcie 1.

W mojej opinii brak jest możliwości pozbawienia kierującego uprawnień do kierowania pojazdami.

Powyższy opis stanowi jedynie autorską interpretację przepisów. Niestety z uwagi na bardzo krótki okres ich obowiązywania, niemożliwym było podanie ostatecznych rozstrzygnięć w formie orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych, które mogłyby wskazywać na kierunek linii orzeczniczej w tym zakresie. Prezentowane stanowisko jest tym, które autor będzie bronił w toku postępowania sądowego, bądź/lub administracyjnego.

Reasumując, powyższe przykłady nie dotykają sfery winy, a jedynie obrazują kwestię postępowania w świetle nowych przepisów. Należy również pamiętać, abstrahując od powyższego, iż w przypadku gdy Sąd w wyroku orzeka środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, to:
– w przypadku zatrzymania prawa jazdy, w czasookres orzeczonego środka karnego wlicza się czas od momentu zatrzymania prawa jazdy;
– w przypadku, gdy nie doszło do zatrzymania prawa jazdy, to czasookres środka karnego biegnie od chwili wykonania obowiązku zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu.

!!! PAMIĘTAJ !!!
Kierowanie pojazdem pomimo orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju jest przestępstwem stypizowanym w art. 244 k.k., a sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Jeśli potrzebujesz porady, pomocy prawnej, skontaktuj się z Kancelarią:

Może Cię również zainteresować

Zostałem skazany i co dalej – postępowanie karne

Jak wybrać adwokata do sprawy karnej w Katowicach?

Logo Kancelarii Prawnej

Knapek Rybczyński Szmit i Partnerzy Kancelaria Adwokacka

ul. Zabrska 18, 40-083 Katowice
godziny otwarcia: pn.-pt. 08:00-17:00